Home Huishoudelijk De gloeilamp: de moeder aller lampen

De gloeilamp: de moeder aller lampen

2664
0
DELEN
gloeilamp

De gloeilamp was jarenlang de meest gebruikte vorm van verlichting in de Nederlandse huizen. Hoewel veel exemplaren inmiddels zijn vervangen door spaar- of ledverlichting, verlangen veel mensen nog wel eens terug naar het klassieke peertje.

Hoe werkt een gloeilamp?

In een gloeilamp loopt een elektronenstroom door de zogenoemde gloeidraad. Deze draad heeft een bepaalde weerstand, waardoor een deel van de stroom wordt omgezet in warmte. De temperatuur loopt zover op dat de gloeidraad zichtbaar licht gaat uitzenden. De lucht in het glas rondom de gloeidraad is zuurstofloos en bestaat meestal uit argon. Dit zorgt ervoor dat de gloeidraad ondanks de hoge temperatuur niet verbrandt. Het materiaal dat tegenwoordig het meest gebruikt wordt in gloeilampen is wolfraam. Dit komt omdat wolfraam een hoog smeltpunt heeft, waardoor de gloeidraad niet smelt als de lamp licht uitzendt. Ondanks het feit dat de draad niet smelt, verdampt er telkens als de lamp brandt een klein beetje wolfraam. Dit zorgt ervoor dat de gloeidraad op den duur doorbreekt, waardoor de gloeilamp geen licht meer kan uitzenden.

De geschiedenis

Toen de gloeilamp nog in de ontwikkelingsfase zat, experimenteerde men met allerlei verschillende materialen die als gloeidraad konden dienen. Een experiment van Humphry Davy met een platinadraad mislukte: hij had de draad niet afgeschermd van de buitenlucht waardoor deze onmiddellijk verbrandde. Aan het einde van de 19e eeuw waren experimenten met koolstofdraden in een vacuüm wel succesvol. Maar deze koolstofdraadlampen hadden een zeer lage lichtsterkte en daarom ging men op zoek naar andere materialen. In 1910 had William Coolidge gloeidraden van wolfraam gemaakt, iets dat zorgde voor een veel hogere lichtopbrengst dan de koolstofdraadlampen.

De kleur van de verlichting

Hoewel de gloeidraad zichtbaar licht uitzendt, wordt het grootste deel van het elektrisch vermogen gebruikt voor het uitzenden van infraroodstraling (warmte). Slechts 5 tot 10 procent van de elektrische energie wordt omgezet in zichtbaar licht. Dit komt doordat de kleurtemperatuur van een gloeilamp aan de lage kant is vergeleken met andere soorten lampen, waardoor het licht minder wit en meer geelachtig is. Je kunt ook uitvoeringen krijgen die maar één kleur uitzenden. Dit kan door bijvoorbeeld rood of blauw lampglas te gebruiken. Omdat veel elektrische energie wordt omgezet in warmte, heeft een gloeilamp een laag rendement. Dit wil zeggen dat maar een klein deel van de energie wordt omgezet in licht. De rest van de energie die wordt omgezet in warmtestraling, wordt als verlies beschouwd. Als je wilt zorgen voor een hoger rendement, moet je zorgen voor een hogere temperatuur van de gloeidraad waardoor de lamp minder in het infraroodspectrum uitzendt. Het gevolg hiervan is wel dat de gloeidraad veel sneller verdampt. Levensduur en rendement beïnvloeden elkaar dus negatief. Dit geldt ook als een gloeilamp dimbaar is. Op gedimde stand heeft deze lamp een lager rendement, maar gaat hij wel veel langer mee.

Het productieverbod

Sinds 2012 is er in de Europese Unie een verbod op het produceren van gloeilampen. Winkels mogen nu alleen nog bestaande voorraden verkopen. Die voorraad is blijkbaar nog steeds niet uitgeput want ook in 2019 kun je nog steeds een gloeilamp kopen. Ook blijven ze toegestaan in producten waarin de warmteproductie van de lamp juist belangrijk is, zoals in aquaria of in een lavalamp. De reden voor het gloeilampenverbod is de energiebesparing die het oplevert. Volgens berekeningen zou met het verbod ongeveer 40 terawattuur energie per jaar bespaard kunnen worden. Toch is het op bepaalde punten maar de vraag of de bespaarde energie wel echt wordt bespaard. Wanneer bijvoorbeeld huizen worden verwarmd, zorgt de warmte van de gloeilampen voor minder energieverbruik van de verwarming. Een deel van de besparing zal dus ongedaan worden gemaakt door hogere stookkosten.

De nostalgie

Ondanks het feit dat gloeilampen een lager rendement en een kortere levensduur hebben dan spaar- of ledlampen, geven ze toch vaak een gezellige sfeer aan de ruimte die ze verlichten, dit komt door de warme kleur en de warmte die de lamp afgeeft. De gloeilamp zal de komende jaren uit steeds meer huizen gaan verdwijnen, maar hij zal tot in lengte van jaren geassocieerd blijven worden met het nostalgische vroeger… toen alles beter was.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here